ÖĞRENME BOZUKLUĞU( Özel öğrenme güçlüğü)

      Öğrenme güçlüğü, , zeka düzeyi  normal veya normalin üstünde olan çocuklarda okuma yazma, dinleme, sözel anlatım, yabancı dil öğrenme ve matematik yeteneklerinden birinde veya birden fazlasında bozukluk olmasıdır.

Öğrenme güçlüğü duyularda, zekadan, çevresel etkenlerden, uyaran yetersizliğinden kaynaklanan bir problem değildir. Gelişimsel bir problem olduğu için belirtiler tamamen ortadan kaldırılamaz.

 

                  ÖĞRENME BOZULUĞU NEDENLERİ NELERDİR?

Öğrenme  bozukluğu nedenleri  tam olarak bilinmemekle beraber:

·         Kan uyuşmazlığı, annenin yetersiz beslenmesi, alkol ve bilinçsiz ilaç kullanımı ve annenin geçirdiği hastalıklar gibi doğum öncesi etkenler

·         Doğum sırasında bebeğin beynine yeterli oranda oksijen gitmemesi ve doğum aletlerinin sebep olduğu hasarlar,

·         Hafif derecede beyin hasarı, çarpmalar, tümörler ve ateşli hastalıklar,

·         Genetik yatkınlık,

·         Nörolojik işlevlerde çeşitli bozukluklardır.

 

  ÖĞRENME BOZUKLUĞU 4 ALT GRUBA AYRILMIŞTIR

• Okuma Bozukluğu (Disleksi)

•Matematik/Aritmetik Bozukluğu( Diskalkuli)

•Yazılı Anlatım Bozukluğu(Disgrafi)

•Başka türlü adlandırılmayan öğrenme bozukluğu

 

  ÖĞRENME BOZUKLUĞU ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

·         Değişken ruh yapısı vardır. Değişimlere  kapalıdır ve değişikliklere uymada sorunlar yaşar. Güdüsel davranışları sıktır; düşünmeden ani hareketlerde bulunur. Çok çabuk öfkelenir ve geçimsizdir. Arkadaşlarıyla iyi anlaşamaz; bu nedenle fazla arkadaşı yoktur. Sosyal uyum ve iletişim problemleri görülür. Kurallara uymak istemezler.

·         Kas  gelişimi normal düzeyinin altındadır. Özellikle de ince motor gelişimi yetersiz olduğu için el işi etkinliklerinde beceriksizdir: boncuk dizme, çatal-kaşık kullanma, düğme ilikleme, bağcık bağlama becerisi yetersizdir. Çok sık sakarlık yapar. 

·         Kaba motor gelişimdeki yetersizlikten dolayı koşarken, atlarken düşer, yaralanır. Top yakalama ve topa vurma gibi etkinlikleri iyi yapamaz.

·         Aşırı hareketlidir; yerinde duramaz, elleri ayakları kıpır kıpırdır.

·         Büyük –küçük , sıcak- soğuk, uzun-kısa gibi zıt kavramları karıştırır.

·         Kuzey –güney gibi yön bildiren kavramları ve sağı-solu karıştırır.

·         İç-dış, aşağı-yukarı, alt-üst gibi konum kavramlarını ayırt edemez.

·         Zamanı algılama zayıftır.

·         El-göz koordinasyonu zayıftır. 

·         Gözleri kapalı iken avucuna yazılan yazıyı ve dokunulan parmağı ayırt edemez .

·         Ayrıntıya önem vermez; işi baştan savma  yapar.  Zorlandığı  işlerden kaçınır ve dikkat gerektiren işleri yapamaz.

·         Öğrenme Güçlüğü olan çocuğun değişken bir başarı grafiği vardır. Bazı derslerde çok iyi sonuçlar alırken, bazı derslerde oldukça kötü sonuçlar alabilir.

·         Genel olarak okul başarısı zekasından beklenenin altındadır. Sınıf içi davranış problemleri yoğundur.Okumayı  binbir güçlükle söker.

·         Ödevlerini ya hiç almaz ya da eksik alır. Birilerinin yardımı olmadan ödevlerini bitiremez ve doğru yapamaz.

·         Derslerle ilgili etkinliklerde çok ağır davranır.

·         Unutkandır;Öğrendiklerini bir saat sonra unutur, çok iyi bildiği bir konuyu bir türlü hatırlayamaz.

·         Sözlü sınavlarda çok iyi sonuçlar alırken, aynı performansı yazılı sınavlarda gösteremez.

·         Derslerde başarısız olduğu için sürekli olumsuz geri bildirim aldığı için özgüvene ve düşük benlik algısına sahiptir. Ödev yapmayı, ders çalışmayı ve okula gitmeyi pek sevmez.

·         Dil gelişimi gecikir. Kendini ifade etmekte zorluk çeker; duygularını ve düşüncelerini açık bir biçimde dile getiremez. Uzun ve akıcı cümleler kuramazlar.  Topluluk önünde aşırı heyecanlandıkları için konuşamazlar. Konuşurken çok sık hata yaparlar; cümleler  kesilir, takılmalar olur. Fonolojik  hatalar belirgindir; r, ş, ç, gibi sesleri çıkaramaz veya bunların yerine başka sesler kullanır.

·         Çocuğun en belirgin özelliği okula ilk başladığında yazıyı aynada görüyormuş gibi ters yazar. Buna TERS AYNA HAYALİ  YAZMA denir. Çocuk yazarken bir çok harfi karıştırır. Türkçe de en çok karıştırılan harfler ve sayılar: s-z, b-d-p, n-m, g-ğ-y, s-ş,f-v,d-t,6-9,2-5ve ı-i gibi noktalı harflerdir. Örneğin pırasa yerine pısara, balık yerine bakıl yazar.

·         İmla kurallarında ve noktalama işaretlerinde hatalar yapar. Kimi çocuk, duygu ve düşüncelerini sözel  olarak ifade edebildiği halde yazıya dökemez ve kendisine sorulan soruların cevaplarını sesli olarak verebilir;fakat yazıya dökerken aynı başarıyı gösteremez.

·         Okuduğunu anlamakta ve anlatmakta zorlanırlar. Yazısı  çok çirkindir ve yazı yazmaktan nefret eder.

·         Matematik bozukluğu olan çocuk, matematiksel sembolleri karıştırır. Örneğin : artı ile eksi, büyük ile küçük işareti gibi sembolleri karıştırır. 

·         Basit geometrik şekilleri çizerken orantısız konumlandırma yapar.

·         Saati güç öğrenir.  Önce-sonra, dün-bugün-yarın gibi zaman kavramlarını karıştırır.

·         Derinlik, uzaklık ve boyut gibi algılama sorunları vardır. 

·         Gün, hafta, ay, mevsimler vb. kavramları anlamada güçlük çeker.,

·         6-9, 4-7, 2-5, 3-8 rakamlarını okurken ve yazarken karıştırma, rakamları tersten yazma ve yazılış yönlerini karıştırma yapar.

·         Sayıları kıyaslamada zorlanma, negatif ve pozitif sayıları ayırt etmede zorlanır.

·         Çarpım tablosunu ya öğrenemez ya da çok zor öğrenir.

·         Problem çözmede son derece başarısızdır.

·         Çarpma, çıkarma ,bölme gibi işlemlerle başı beladadır.  Matematik konuları karmaşıklaştıkça matematiği öğrenmedeki bozukluğu daha da belirginleşir.

 

 

AİLEYE ÖNERİLER

v  Yapabileceğiniz en önemli iş çocuğunuzu kabullenmektir.

v  Çocuğa gereken ilgi ve sevgiyi ihmal etmeyin..

v  Güçlüklerin üstesinden gelmesi zaman alacağı ve yavaş ilerleme kaydedeceği için sabırlı olun.

v  Farklılığı hangi düzeyde olursa olsun gelişimsel özellikleri içerisinde görün ve akranları ile kıyaslama yoluna gitmeyin.

v  Birbirinizi suçlamayın , aile bireylerin yıpranmasına yol açar.

v  İllaki bir sebep aramayın.

v  Çocuğun şimdiki durumuyla ilgilenin ve ilerde onun için ne yapacaklarınıza odaklanın.

v  Anne ve baba olarak çocuğunuzdan utanmayın ve onu sosyal ortamlardan uzak tutmayın.

v  Sizin durumunuzda olan ebeveynlerin yer aldığı vakıf, dernek gibi sosyal  sivil örgütlerine üye olun. Buradaki insanlarla diyolog kurmaya çalışın.

v  Çocuğunuzla ilgilenmekten geri durmayın ama kendinizi de ihmal etmeyin.

v  Çocukla bol bol oyun oynayın. Çünkü oyun onun yalnızlıktan ve kısıtlı dünyasından çekip alır.

v  Çocuğunuzu yakından takip edin, farklılıkları uzmanlara danışın.

v  Sorun yaşadığı alanlarda zamanla başarı göstereceğini çocuğa anlatın. Çocuğu suçlanmayın, yapamadığında ayıplamayın  ve başkasıyla kıyaslamayın.  Çocuk yetersizliğini farkındadır; bundan dolayı özgüven sorunu, benlik algısı zayıflamaktadır. Güçlük çektiği alanlarda başarılı olabilmesi için özgüvenini yeniden kazandırın, özsaygısını yükseltin. Bunu için de yapabileceği şeylere sık sık vurgu yapın, başarısını övün.

v  Ödevler çocuğun yapabileceği düzeyde olmalı; ödevler dikkat genişliğine göre azaltılmalıdır. Ve ya yapabileceği kadar küçük parçalara bölünmelidir. Anne babalar ödevin  yapılmasında çocuğa destek vermelidir. Bu destek; çocuğun yerine ödevi yapmak değil, ödevi yaparken çocuğu yönlendirmek ve motive etmektir.

v   

v   Başarı duygusunu tatmasını sağlamak ve donanımını arttırmak için çocuğunuzun özelliklerine uygun sportif ve sanatsal aktivitelere yönlendirin.

v  Çocuğu sınıf ortamından uzaklaştırılmayın. Bireysel eğitim okul saatleri dışında verilmelidir. En iyi ve en verimli bireysel eğitim, özel eğitim uzmanları tarafından verilebilir

v  Kimi çocukta ise birden fazla bozukluk olabilir.  Ayrıca matematik güçlüğü çeken çocuklarda birbirinden farklı sorunlar yaşayabilir.  Bundan dolayı çocukların eğitim ve tedavisinde belirlenmiş standartlar uygulanmaz. Eğitim programları her çocuğa özgüdür.

v  Anne ,baba, öğretmen ve rehberlik servisi ve ya uzmanlardan oluşan bir ekip çalışması başlatılmalıdır.

 

 

                                                    ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER

v  Sorun yaşadığı alanlarda zamanla başarı göstereceğini çocuğa anlatın. Çocuğu suçlanmayın, yapamadığında ayıplamayın ve başkasıyla kıyaslamayın.  Çocuk yetersizliğini farkındadır; bundan dolayı özgüven sorunu, benlik algısı zayıflamaktadır. Güçlük çektiği alanlarda başarılı olabilmesi için özgüvenini yeniden kazandırın, öz saygısını  yükseltin. Bunu için de yapabileceği şeylere sık sık vurgu yapın, başarısını övün.

v  Bu öğrencilerin zihinsel yetersizlikleri olmadığı için güçlük çektiği alanlara yönelik eğitim programı(BEP)hazırlayın.

v  Anne ,baba, öğretmen ve rehberlik servisi ve ya uzmanlardan oluşan bir ekip çalışması başlatın.

v  Çocukları sınıfta öğretmenin gözetiminde veya denetiminde değerlendirin. Sınıfın en arkasına, kapının, pencerenin yanına ve dikkatinin kolayca dağılacağı yerlere oturtmayın. En önde sırada  ve öğretmene yakın bir noktaya oturtun. Sıkça derse katılımı sağlayın.

v  Çocuğu sınıf ortamından uzaklaştırmayın. Bireysel eğitim okul saatleri dışında verilmelidir. En iyi ve en verimli bireysel eğitim, özel eğitim uzmanları tarafından verilebilir

v  Spor etkinlikleri, enerjinin fazlasını kullanmayı, dikkati tek bir noktaya yoğunlaştırmayı ve hormonlar ile beyin hücrelerinin uyarılmasını sağladığı için bu tür etkinliklere yönledir.

v  Çalışmaları çocuğun dikkat süresine göre ayarlayın.

v  Öğrenmesi hedeflenen konuların  basitten karmaşığa, kolaydan zora şeklinde ayarlayın. Her dersin başında daha önce öğrenilen konuları kısaca tekrarını yapın, dersin sonunda ise önemli konuları özetleyin.

v  Ödevleri çocuğun yapabileceği düzeyde verin; ödevler dikkat genişliğine göre azaltın ve ya yapabileceği kadar küçük parçalara bölün.

v  Çocuk yazıyı ters yazıyorsa , birebir çalışmayla kısa sürede düz yazmaya geçebileceğini unutmayın.

v  Okumayı sökemiyorsa sıkı bir bireysel çalışmadan sonra okumaya geçer. Ayrıca okuma hızının artırılması ve okumasındaki hataların düzeltilmesi için yetişkinin(anne,baba,öğretmen) denetiminde günde 20-30 dakika sesli okuma çalışmaları yaptırın.

v  Okuma sırasında satırları atlamaması için parmağıyla veya kalemle takip etmesine müsaade edin

v  Aldığı sonuçları değil çabasını değerlendirmeye alın.

v  Öğrenciniz yazılı anlatımda güçlük çekiyorsa sözlü sınavları kısa yanıtlı ve boşluk doldurmalı sınavlar tercih edin.

v  Öğrencinin sınavı gerekirse bireysel olarak yapın.

v  Okuma yazma problemi olan öğrencilerin değerlendirilmelerinde okutman – yazman desteği alın. Ya da kendisini sözel olarak ifade etmesini isteyin. Yazman desteği alamadığınız zaman yazılı sınavlarda ek süre verin.

v  Sınavlarda ve ya çalışmalarda beyaz kağıt yerine saman kağıt ya da pastel tonlarda kağıt tercih edin.

v  Sınava başlamadan önce öğrencinin sınav sorularını anlayıp anlamadığını kontrol edin.  Sınav sorularını kendi cümleleri ile ifade etmesine izin verin.

v  Sınav sonrasında zaman kaybetmeden öğrenciye geri bildirim vermeye dikkat edin.

v  Matematik, fen ve teknoloji gibi derslerde sınav sonuçlarını değerlendirirken yalnızca sonuca değil yaptığı işlemlere de puan verin.

 

v  Toplama, çıkarma gibi matematik işlemlerinde parmaklarının kullanmasına izin verin,onluk bozma yöntemini öğretin; gerekirse boncuk kullanması sağlayın ve bölme gibi işlemler için kağıt üzerinde kolay hesaplamalar yapması öğretin.

v  Öğrencinin çalışma gruplarına katılımını destekleyin.

v  Öğrenciye başarabiliceği  görev ve sorumluluklar verin.

v  Çocuk belli aralıklarla değerlendirin, gelinen aşamalar kayıt altına alın,İlerleme görülmezse uygulanan yöntem değiştirin.

v  Renkli tonlarda defter kullanmalarına izin verin.

v  Öğrencinin ders sırasında hesap makinesi, bilgisayar,teknolojik aletler kullanmasına imkan verin.

v  Sınıfta yüksek sesle okumaya zorlamayın.

v  Öğrencinin başarısını anında ödüllendirin.

v  Arkadaşlarına gerekli açıklama yapılarak damgalanmasını  ve dışlanmasını engelleyin.